Uticaj elektromagnetnog zračenja na pčele: naučne činjenice i preporuke

Elektromagnetno zračenje i pčele predstavljaju sve značajniju temu istraživanja, s obzirom na sveprisutnost elektromagnetnih polja (EMF) u modernom svetu. Pčele, koje igraju vitalnu ulogu u oprašivanju i održavanju ekosistema, suočavaju se s novim izazovima zbog izloženosti EMF-u, koji potiče od dalekovoda, trafostanica, mobilnih telefona i drugih izvora. Ovaj članak istražuje kako elektromagnetno zračenje utiče na pčele, oslanjajući se na potvrđena naučna istraživanja i pruža preporuke za minimiziranje rizika.

Kako elektromagnetno zračenje deluje na pčele?

Pčele koriste prirodna elektromagnetna polja Zemlje za navigaciju. Kada su izložene veštačkim EMF-ima, mogu biti dezorijentisane, što smanjuje njihov povratak u košnicu nakon prikupljanja hrane. Prema istraživanjima, pčele izložene EMF-u pokazuju značajne poremećaje u navigaciji, što negativno utiče na populaciju radilica (Nature).

Molekularni efekti elektromagnetnog zračenja

Pored dezorijentacije, EMF može izazvati stres na molekularnom nivou kod pčela, što se manifestuje povećanom proizvodnjom proteina šoka zbog toplote. Ovaj povećani stres može smanjiti otpornost pčela tokom hladnih sezona, posebno zimi (PLOS) (New Scientist).

Problemi u komunikaciji pčela

Elektromagnetna polja mogu narušiti vibracionu i hemijsku komunikaciju među pčelama:

Vibraciona komunikacija: Pčele koriste vibracije za komunikaciju o lokaciji izvora hrane. EMF može ometati te vibracije, smanjujući preciznost informacija koje pčele međusobno razmenjuju, što dovodi do poteškoća u navigaciji (EMF Data).
Hemijska komunikacija (feromoni): EMF utiče i na feromone, koji su ključni za hijerarhiju i organizaciju kolonije, ometajući stabilnost u koloniji (Beekeeping101).

Uticaj na imuni sistem pčela

Izlaganje EMF-u može oslabiti imuni sistem pčela. Smanjeni nivoi glukoze i triglicerida otežavaju pčelama borbu protiv bolesti, dok povećani oksidativni stres dodatno oslabljuje njihovo zdravlje (EMF Data).

Uticaj na razmnožavanje i plodnost

EMF negativno utiče na plodnost matica i razvoj larvi, što može oslabiti koloniju i smanjiti produktivnost (EMF Data).

Interakcija sa pesticidima

Pčele pod stresom zbog EMF-a postaju ranjivije na pesticide. Kombinacija EMF-a i pesticida može značajno povećati rizik od uginuća kolonije, smanjujući njenu otpornost na bolesti (Beekeeping101).

Višestruki izvori EMF-a

Pčele su često izložene višestrukim izvorima EMF-a istovremeno, uključujući Wi-Fi mreže i mobilne telefone. Kombinovani efekti različitih EMF izvora dodatno narušavaju njihovo zdravlje i navigaciju ( Beekeeping101).

Uticaj na oprašivanje i biodiverzitet

Dalekovodi i trafostanice utiču na oprašivanje biljaka. Istraživanje iz 2023. pokazalo je da pčele izbegavaju cvetove u blizini dalekovoda, što dovodi do smanjenja oprašivanja i ugrožava biodiverzitet (New Scientist).

Pčele i elektromagnetno zračenje: nova istraživanja

Studije iz 2013. i 2021. godine otkrile su da EMF izaziva povećanu agresiju i narušava kognitivne funkcije pčela, smanjujući sposobnost pronalaženja košnice. Ovi negativni efekti dodatno ugrožavaju oprašivanje i zdravlje kolonija (Bee Culture).

Preporučena udaljenost pčelinjaka od dalekovoda i trafostanica

Određivanje sigurne udaljenosti pčelinjaka od EMF izvora zavisi od jačine zračenja.

Dalekovodi: Preporučene minimalne udaljenosti su:
- 30 metara za dalekovode napona 50-133 kV,
- 46 metara za napone 220-230 kV,
- 107 metara za napone 500-550 kV
  Orgone Energy Australia
Trafostanice: Preporučena minimalna udaljenost je 75 metara, dok za osetljivije objekte, kao što su škole i bolnice, preporučena udaljenost je 300 metara (EMF Inspections) (EM Watch).

Zaključak

Elektromagnetno zračenje (EMF) postaje sve veći izazov za pčele i njihove kolonije zbog povećane prisutnosti izvora kao što su dalekovodi, trafostanice i Wi-Fi mreže. Istraživanja su pokazala da EMF negativno utiče na navigaciju, komunikaciju, reprodukciju i zdravlje pčela, povećavajući rizik od slabljenja kolonija. Kombinovani efekti višestrukih izvora EMF-a mogu dodatno pogoršati ove probleme, uključujući smanjenje imuniteta pčela i njihove otpornosti na bolesti. U cilju zaštite pčelinjih zajednica, preporučuje se postavljanje pčelinjaka dalje od izvora elektromagnetnog zračenja, kao što su dalekovodi i trafostanice, kako bi se smanjila izloženost i osigurao njihov opstanak.

Nadalje, potrebna su dodatna istraživanja kako bi se bolje razumela povezanost između EMF-a i zdravlja pčela, ali postojeći podaci ukazuju na značajan negativan uticaj na ponašanje i oprašivanje. Pčelari bi trebalo da budu svesni ovih rizika i da preduzmu potrebne mere kako bi zaštitili svoje pčele, čime će doprineti očuvanju ekosistema i biodiverziteta.

Reference:

Nature: Electromagnetic Fields and Honeybee Navigation. Dostupno na: https://www.nature.com/
PLOS ONE: Impact of Electromagnetic Radiation on Honeybee Proteins. Dostupno na: https://journals.plos.org/plosone/
Bee Culture: Electromagnetic Radiation – Part 1. Dostupno na: https://www.beeculture.com/electromagnetic-radiation-part-1/
EMF Watch: Substation EMF Risk. Dostupno na: https://www.emwatch.com/
National Grid: EMF Safe Distance Guidelines. Dostupno na: https://www.nationalgrid.com/